Τι είναι η αθλητική ψυχολογία;
Η αθλητική ψυχολογία είναι η επιστήμη της μελέτης της συμπεριφοράς των αθλητών αλλα και όλων όσων ασχολούνται με τον αθλητισμό. Επίτευξη στόχων αθλητών πρίν ή μετά τον αγώνα.
Παιδιά και αθλητισμός. Γιατί είναι σημαντικό να αθλούνται τα μικρά παιδιά;
Η ενασχόληση με τον αθλητισμό προσφέρει τόσο σωματική υγεία όσο και ψυχική ευεξία. Οι σκέψεις, οι συμπεριφορές, τα συναισθήματα, δηλαδή η ψυχολογία των αθλητών είναι, όχι απλά βασικής σημασίας, αλλά αδιαίρετο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης κατ’ επέκταση και της επίδοσης, σε οποιοδήποτε άθλημα. Κατά της εισαγωγή ενός παιδιού στην προπόνηση ποδοσφαίρου, είναι προτιμότερο να υποεκτιμάται η σωματική του ικανότητα και να αυξάνεται σταδιακά ο προπονητικός του όγκος και η ένταση παρά να υπερεκτιμάται η ικανότητα του και να κινδυνέψει με τραυματισμό. Ο αθλητισμός βοηθάει το παιδί να αποκτήσει ομαδικό πνεύμα, συνεργασία, αυτοπεποίθηση, κοινωνικοποίηση και πειθαρχία. Η ενεργή συμμετοχή στο εκάστοτε άθλημα ενισχύει τη φυσική κατάσταση των παιδιών και μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης παχυσαρκίας οχι μόνο τώρα αλλά και στην ενήλικη ζωής τους. Τέλος, τα παιδιά μαθαίνουν να διαχειρίζονται και να οργανώνουν το χρόνο τους. Ο αθλητισμός είναι σύμμαχος των παιδιών.
Ποιος είναι ο ρόλος του προπονητή;
Ο προπονητής διαδραματίζει σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια ενός αγώνα ή προπόνησης. Οφείλει να είναι υπεύθυνος και δίκαιος για τη κατάσταση στην οποία θα βρεθεί ο αθλητής την ώρα του αγώνα. Ο τρόπος που θα του μιλήσει, τι θα του πει, αν τον επιβραβεύει και τον ενθαρρύνει. Πρέπει να είναι σαφής στις οδηγίες του, να παρέχει διορθώσεις, να είναι θετικός απέναντί του, να έχει την υπομονή να τον ”περιμένει” σε κάθε του προσπάθεια, να του δείχνει εμπιστοσύνη, είναι στοιχεία που διαμορφώνουν ψυχική και πνευματική κατάσταση του αθλητή. Συγκέντρωση στη προπόνηση, συγκεκριμένοι στόχοι, ενεργοποίηση και διάθεση, θετική στάση και σταθερότητα στη συμπεριφορά! Ίδιος σε κάθε κατάσταση: είτε πρόκειται για προπόνηση είτε για αγώνες. Ο τρόπος με τον οποίο ο προπονητής θα αντιμετωπίσει τον επερχόμενο αγώνα, θα ”ορίσει” και τη στάση των αθλητών.
Πόσα στυλ λήψης αποφάσεων υπάρχουν από τον προπονητή;
Υπάρχουν 5 διαφορετικά στυλ λήψης αποφάσεων από τον προπονητή.
Αυταρχικό στυλ – Ο προπονητής παίρνει μόνος του την απόφαση.
Αυταρχικό στυλ με πληροφόρηση – Ο προπονητής ζητά πληροφορίες απο τους παίκτες και μετά αποφασίζει μόνος του.
Ατομικό συμβουλευτικό – Ο προπονητής αποφασίζει μόνος του, αφού ζητήσει τη γνώμη μερικών αθλητών ατομικά.
Ομαδικό συμβουλευτικό – Ο προπονητής ζητά τη γνώμη της ομάδας και στη συνέχεια αποφασίζει μόνος του.
Δημοκρατικό – Ο προπονητής συναποφασίζει με την ομάδα.
Χρήσιμες συμβουλές για τον αγώνα
- Συγκέντρωση στο παρόν
- Διατήρησε τον έλεγχο της αναπνοής σου
- Έλεγχος σκέψεων
- Χρησιμοποίησε αυτοδιάλογο
- Υπακοή στις συμβουλές των προπονητών
- Βοήθεια στους συναθλητές εμψυχώνοντας
- ΟΧΙ εκνευρισμός στα λάθη, περισσότερη προσπάθεια
- ΟΧΙ αυτοσκοπός η ”ΝΙΚΗ”
Η ημέρα του αθλητή είναι ένα στοιχείο που καθορίζεται από τον ίδιο, εκείνος θα προσδιορίσει τα επίπεδα της απόδοσης του προετοιμάζοντας ανάλογα και ρυθμίζοντας τους παράγοντες που επιδρούν στη συμπεριφορά του. Αν δεν είναι η μέρα σου κάντην να είναι. Αυτός είναι ο στόχος της επιτυχίας. Ο αθλητής είναι πρωταγωνιστής.
Γιατί υπάρχει ο φόβος του αντίπαλου;
Ο δρόμος προς την ”επιτυχία” είναι μακρύς και γίνεται με κόπους και θυσίες. Ο δρόμος προς την ”απογοήτευση” είναι πιο κοντινός και σε οδηγεί σε πράξεις και καταστάσεις που ύστερα μετανιώνεις. Δεν υπάρχει καλύτερος αντίπαλος από τον εαυτό σου. Γίνε ένα με τον εαυτό σου, άφησε πίσω τις κακές καταστάσεις και τις ήττες. Κάνε το ”πρώτο” βήμα ξανά και ξανά μέχρι να βγεις κερδισμένος. Στον αθλητισμό δεν υπάρχει ”ήττα στο παιχνίδι”. Υπάρχει κακή διαχείριση θυμού και αυτοελέγχου. Το άγχος στον αθλητισμό οφείλεται συνήθως στο φόβο του αποτελέσματος. Η αλαζονεία οδηγεί στην απάθεια του αθλητή. Στόχος δεν είναι η επιτυχία. Στόχος είναι το αποτέλεσμα των δυνατοτήτων.
Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος του αθλητικού ψυχολόγου;
Ο αθλητικός ψυχολόγος αξιολογεί τη συναισθηματική κατάσταση του αθλητή. Μαθαίνει ψυχολογικές δεξιότητες στους αθλητές για τη μεγιστοποίηση της αθλητικής απόδοσης. Μεσολαβεί και διευκολύνει τη σχέση αθλητή με προπονητή, προπονητή με γονείς κτλ.
Γιατί να συνεργαστώ με αθλητικό ψυχολόγο;
Η συνεργασία μιας ομάδας με αθλητικό ψυχολόγο κρίνεται απαραίτητη. Ο κάθε αθλητής ανεξαρτήτως ηλικίας βιώνει αγχογόνες καταστάσεις, που είτε αφορούν στην επίτευξη της βέλτιστης επίδοσης, είτε αφορούν σε κάποιες έκτακτες κρίσεις όπως τραυματισμός. Βοηθάει, δίνει ιδέες για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Εκπαιδεύει τους αθλητές σχετικά με τις ψυχολογικές παραμέτρους που θα επιφέρουν την αθλητική βελτίωση. Συνεργάζεται με τον προπονητή, παρέχει την κατάλληλη ψυχολογική προετοιμασία στους αθλητές, αναγνωρίζει τις δυσκολίες και προτείνει σε όλους λύσεις. Τέλος, ιδιαίτερα προσεκτικός πρέπει να είναι ο αθλητικός ψυχολόγος σε θέματα διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων στην αναπτυξιακή ηλικία. Στην αναπτυξιακή ηλικία τα παιδιά έχουν πρότυπο προπονητή ο οποίος με σταθερά βήματα καθοδηγεί το μικρό αθλητή στην επιτυχία. Ο ρόλος του αθλητικού ψυχολόγου αφορά και στην εκπαίδευση των γονέων των αθλητών ως άμεσα εμπλεκομένων στο αθλητικό περιβάλλον. Ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου, οι αθλητές είναι πάνω απ΄όλα άνθρωποι. Με τη σωστή βοήθεια ψυχολόγου και προπονητή ο αθλητής θα οδηγηθεί σε σωματική και πνευματική ισορροπία.
Τρείς διαστάσεις ψυχολόγου
- Συνεργασία με τον αθλητή: καταγραφή ψυχολογικών χαρακτηριστικών σε συνθήκες προπόνησης και αγώνα
- Συνεργασία με τον προπονητή: καταγραφή, ενημέρωση και αντιμετώπιση προβλημάτων κατά τη διάρκεια προπόνησης/αγώνα
- Συνεργασία με το γονιό: Αντιμετώπιση γενικότερων προβλημάτων συμπεριφοράς εκτός αθλητικής δραστηριότητας
Ποιος είναι ο σκοπός του αθλητικού ψυχολόγου;
Σκοπός του αθλητικού ψυχολόγου είναι να έχει τόσο τον αθλητή ή την ομάδα, αλλά ακόμη και τον προπονητή στη μέγιστη αθλητική τους απόδοση τη κατάλληλη στιγμή και να αποκλείσει όλους εκείνους τους παράγοντες, που μπορεί να εμποδίσουν την επίτευξη του στόχου.
Ψυχολογικές δεξιότητες
- Τεχνική μείωσης άγχους
- Νοερή απεικόνιση
- Καθορισμός στόχων
- Εξάσκηση αυτοσυγκέντρωσης
- Τεχνικές χαλάρωσης
Ποια είναι τα προγράμματα ψυχολογικής προετοιμασίας;
Χωρίζονται σε 4 φάσεις:
- Ενημέρωση και αξιολόγηση του αθλητή – συνέντευξη, λήψη ιστορικού κλπ
- Παρέμβαση και εκμάθηση του αθλητή τεχνικών
- Εφαρμογή στην προπόνηση ή αγώνα των όσων έμαθε
- Επαναξιολόγηση – επαναπροσδιορισμός των στόχων
”Ο αθλητισμός και το παιχνίδι διαμορφώνει τους οικογενειακούς μας δεσμούς”
Είναι αλήθεια οτι πολλαπλά οφέλη ενός αθλήματος, επεκτείνεται και στις προσωπικές σχέσεις, ειδικά αυτές των μελών της οικογένειας. Η μεταφορά του παιδιού στις προπονήσεις/γυμναστήρια, η συζήτηση στο σπίτι για τις εμπειρίες που θέλει το παιδί να μοιραστεί, καθώς και απο κοινού εξάσκηση δεξιοτήτων ζωής, που αποκτά, όταν ο στόχος των γονέων είναι ικανός με αυτόν του παιδιού, δηλαδή η διασκέδαση του παιδιού – γονέα. Αυτό είναι εφικτό, όταν οι γονείς μπορούν να τροποποιήσουν τα δικά τους θέλω για την πορεία του παιδιού στο άθλημα και να τις προσαρμόσουν στις δικές τους προσδοκίες και επιθυμίες. Οφέλη απο τη συμμετοχή του παιδιού σε μια ομάδα έχουν και οι ίδιοι οι γονείς, καθώς έρχονται σε επαφή με άλλους γονείς κατά τη διάρκεια των προπονήσεων, συζητούν, νιώθουν οτι ανήκουν στην ίδια ”αθλητική οικογένεια”, κάνουν φίλους και μοιράζονται σκέψεις, συναισθήματα, εμπειρίες. Συνεπώς, έξω απ’ τον αθλητικό χώρο εξασκούν τις ίδιες δεξιότητες με το παιδί τους.
Ακόμη και τη στιγμή που τα μέλη μιας οικογένειας παίζουν μαζί ένα παιχνίδι, ενισχύουν τη μεταξύ τους σχέση, μοιράζονται συναισθήματα, ανταλλάσσουν ιδέες και γνωρίζονται καλύτερα. Είναι αυτό που λέμε ”ποιοτικός χρόνος”. Και είναι καλό να υπάρχει στην καθημερινότητα μας, έστω και για μισή ώρα, ανάμεσα στους γονείς και στα παιδιά, καθώς συμβάλλει στην ομαλή και ολοκληρωμένη ψυχο-κοινωνική ανάπτυξη των μικρών μελών της οικογένειας.
Τι συμβουλή θα δίνατε στους γονείς για να υποστηρίξουν την επιλογή των παιδιών τους σ’ ένα άθλημα;
Αρκετοί γονείς προβληματίζονται για το ποιο άθλημα θα πρέπει να ακολουθήσει το παιδί τους. Ομαδικό ή ατομικό; Μερικές φορές η λανθασμένη επιλογή αθλήματος, μπορεί να οδηγήσει το παιδί σε απογοήτευση. Έτσι είναι πιθανό να αντιδράσει και να αρνείται να ασχοληθεί με τον αθλητισμό ειδικά αν το άθλημα που πρόκειται να ξεκινήσει δεν του άρεσε ποτέ. Δώσε στο παιδί σου την ευκαιρία να γνωρίσει, να ζήσει νέες εμπειρίες μέσω του αθλήματος. Βοήθησε το να πετύχει με υπομονή και επιμονή όλους τους στόχους του, βάζοντας στην άκρη τα θέλω και τα πρέπει. Να αφουγκράζεται τις ανάγκες και τις επιθυμίες των παιδιών σας και όχι να τα αναγκάζετε να πραγματοποιούν τα όνειρα τα οποία είχατε εσείς μικροί. Το άθλημα σε διαλέγει – δεν το διαλέγεις.
Πέντε κανόνες για τους γονείς
- Επιβράβευση παιδιού, όχι μόνο στις νίκες αλλά και στις ήττες
- Να τονίζετε την πρόοδο του
- Αποτρέψτε το παιδί να τα παρατήσει μετά από απογοήτευση
- Να το εμψυχώνεται πριν/μετά από την προπόνηση ή τον αγώνα
- Στόχος είναι το αποτέλεσμα, όχι η κορυφή
